Yazılar

Takviye edici gıda nedir?

GIDA TAKVİYELERİ NEDİR?

Gıda Takviyeleri ( ya da takviye edici gıdalar), normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bileşenleri içeren ürünlerdir. Bu bileşenler bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktları olabilir.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, 2 Mayıs 2013 tarih ve 28635 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, işlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik kapsamında her Takviye Edici Gıdanın üretimi ve ithalatı Bakanlıkça ön izne tabi tutulmuştur.

Gıda Takviyeleri Formları

Bu bileşenlerin tek başına veya karışımlarının aşağıda belirtilen formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünleri takviye edici gıdaları oluşturur. Bu formlar;

  • Kapsül
  • Tablet
  • Pastil
  • Tek kullanımlık toz paket
  • Sıvı ampul
  • Damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlardır.

Gıda takviyeleri ürün özellikleri şu şekilde olmalıdır:

  • Takviye edici gıdalarda, ilgili tebliğin sadece Ek-1’inde yer alan vitamin ve mineraller, Ek-2’sinde belirtilen formlarda kullanılır.
  • Takviye edici gıdalarda kullanılan vitamin ve minerallerin günlük maksimum limitleri tebliğin Ek-3’üne uygun olur.
  • Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde (1) belirtilen ve takviye edici gıdaların bileşiminde bulunan botanikler, Bakanlık tarafından oluşturulan ve Bakanlık resmi internet sitesinde yayımlanan Bitki Listesine uygun olur.
  • Takviye Edici Gıdalar Tebliğinde(²) belirtilen ve takviye edici gıdaların bileşiminde bulunan diğer maddelerin Bakanlıkça oluşturulan ve Bakanlık resmi internet sitesinde yayımlanan Takviye Edici Gıdalarda Kısıtlı Maddeler Listesine uygun olur.
  • Gıda takviyeleri son tüketiciye sadece hazır ambalajlı olarak sunulur.
  • Vitamin ve mineral içeren takviye edici gıdalarda; üretici tarafından tüketilmesi tavsiye edilen ürünün günlük porsiyonundaki her bir besin öğesinin minimum miktarı, Türk Gıda Kodeksi Etiketleme ve Tüketiciyi Bilgilendirme Yönetmeliği’nde yer alan beslenme referans değerlerine uygun olur. Ayrıca üründe kullanılan katkı maddeleri, aroma maddeleri, ambalaj materyali de ilgili mevzuata uygun olmak zorundandır.
  • Beslenme referans değerinin %15’inden az olan besin öğeleri yalnızca etiketin bileşenler listesinde yer alır.
  • Besin öğeleri dışındaki botanikler ve diğer maddeler ile ilgili Bakanlıkça belirlenen minimum limitleri karşılamayan bileşenler yalnızca etiketin bileşenler listesinde yer alır.
  • Bu Tebliğin eklerinde yer alan vitamin ve minerallerin, bunların formları ve alt formlarının adlandırmasında eş anlamlı kelimeler kullanılabilir.
  • 2-4 yaş grubuna yönelik gıda takviyeleri ile ilgili değerlendirme Bakanlıkça yapılır.

Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, aminoasit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünleri ifade etmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, 2 Mayıs 2013 tarih ve 28635 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, işlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik kapsamında her Takviye Edici Gıdanın üretimi ve ithalatı Bakanlıkça ön izne tabi tutulmuştur.

Takviye edici gıda üretim izinleri, üretici firmanın bulunduğu ildeki İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce verilir. İthal ürünlerde ise sadece Ankara ve İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilidir. Ayrıca 2-4 yaş grubuna yönelik ürünler İl Müdürlüğü onayından sonra Bakanlıkça oluşturulmuş Takviye Edici Gıda Komisyonu tarafından da onaylanmalıdır. Takviye edici gıda mevzuatları çok kapsamlı olup üretimi yapılacak ya da ithal edilecek ürünün mevzuat açısından uygunluğunun çok yönlü bir şekilde araştırılması gerekmektedir. Zira bu ürünler için Bakanlık başvuru ve onay harçları oldukça yüksek olup, yapılacak bir hata şirketinizi ciddi zaman ve para kaybına uğramasına sebep olabilir. Konusunda yetkin Gıda Mühendislerimizden detaylı bilgi almak için telefon, mail ya da web sayfamızdaki iletişim formu ile bizimle irtibata geçebilirsiniz.

Piyasaya arz edilecek takviye edici gıdaların onay aşamasında bazı belgelerin ilgili İl Tarım ve Orman Müdürlüklerine ibrazı zorunludur. Bu belgelerin hazırlanmasında yardımcı olacak temel terimler şunlardır:

  • Günlük Alım Dozu: Gıda işletmecisi (üretici, fason üretim yaptıran veya ithalatçı) tarafından, yaş grubuna göre tüketilmesi tavsiye edilen günlük tüketim miktarıdır.

  • Spesifikasyon Belgesi: Gıda işletmecisi (üretici, fason üretim yaptıran veya ithalatçı) tarafından düzenlenen, takviye edici gıdanın bileşiminde bulunan etken maddelerin
    niteliğini (toz, ekstrakt ve benzeri), birim (tablet, kapsül, kaşık ve benzeri) ve günlük alım dozundaki miktarını gösteren belgedir.

  • Yüzde Bileşen Listesi: Gıda işletmecisi (üretici, fason üretim yaptıran veya ithalatçı)
    tarafından takviye edici gıdanın üretiminde kullanılan bileşenlerin kullanım amaçlarının
    belirtilerek ağırlıkça azalan sırayla, ağırlık ve yüzde (%) şeklinde düzenlendiği belgedir.

  • Kısıtlı Maddeler Listesi: Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kullanımına yasak ve kısıtlama getirdiği takviye edici gıda bileşenlerini belirttiği listedir. Belli aralıklarla Bakanlık resmi internet sitesinde güncellenir.

  • Ruhsatlı İlaç Markaları: Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatı verilmiş ilaçların markalarıdır. Bu markalar takviye edici gıdalarda marka olarak kullanılmaz. İlaç markaları dışındaki ürünler (ara ürünler, geleneksel bitkisel tıbbi ürünler vb.) için düzenlenmiş olan markalara, takviye edici gıda markası olarak izin verilir. Sağlık Bakanlığı tarafından daha önce ruhsatlandırılmış ancak ruhsatı iptal edilmiş ilaç markaları takviye edici gıdanın ticari markası olarak
    kullanılabilir.

  • Pozitif Bitki Listesi: Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gıda ürünlerinde bileşen olarak kullanılabilecek meyve, sebze, bitki, mantar gibi ürünleri ve bunların kullanılabilen kısımlarını belirten listedir. Özellikle bünyesinde bitki ekstreleri/ekstraktları bulunduran takviye edici gıdaların üretim ya da ithalinde bu durum ayrıca önem taşımaktadır. Zira bu listede bulunmayan ya da negatif durumda bulunan bitkiler (veya kullanılan kısımları) varsa Bakanlık tarafından takviye edici gıda onayı verilememektedir.

  • Bitki Ekstraktı: Bitki listesinde kullanılan kısmı pozitif olarak değerlendirilmiş bitkilerin veya bitki kısımlarının değişik çözücüler kullanılarak ekstraksiyon işlemine tabi tutulmasıyla elde edilen sıvı haldeki bitkisel preparat ekstrakt olarak adlandırılır.

  • Bitkisel Ekstre: Bitkisel ekstraktın çözücüsünün uçurulması sonucu elde edilen kuru haldeki bitkisel preparat ekstre olarak adlandırılır.